Фото Аян Нұрмағанбетов
"Шипа беретін тау". Жиренсақал шыңы жайлы қандай аңыздарды білесіз?
Қарқаралы ұлттық табиғи саябағының құрамына шексіз жапырақты және қылқан жапырақты ормандар өсетін Қарқаралы және Кент тауларының массивтері кіреді. Бұл жерлерде көптеген әдемі, әрі ерекше орындар бар, солардың бірі - аңыздарға толы Жиренсақал шыңы. Толығырақ Kaz.tengritravel.kz порталы мен Aviata.kz сервисі материалынан таныса аласыз.
Жиренсақал шыңы - Қарағанды облысындағы Қарқаралы ұлттық саябағының ең биік нүктесі. Оның теңіз деңгейінен биіктігі 1403 метр. Бұл шыңның басқа да атаулары бар. Солардың бірі - Қабан шошағы бұл бөліктерде қазірдің өзінде кездесетін қабандардың көп болуына байланысты қойылған. Ал шың 1936 жылы 100 қыз-жігіт осы тауға шыққан соң Комсомол шыңы деп аталды.
Жиренсақал тауынан көрініс. Фото Аян Нұрмағанбетов
Саяхатшыларды сары түсті тік жартастардан тұратын шыңның батыс беткейі ерекше қызықтырады. Айтпақшы, осы түсіне байланысты, бір нұсқа бойынша шың Жиренсақал деп аталған.
Осы өңірде өмір сүген әулие адам жайлы аңыз осы жерден бастау алады. Бұл аңыз туралы өлкетанушы Ерлан Мұстафин әлеуметтік желіде баяндады. Ертеде Жиренсақал тауының етегінде, жайлауда таудың рухы мекен ететінін білген бір отбасы өмір сүріпті. Кемпір үңгірге келеді. Түн ортасы кезінде ол тас үстел басында тас орындықта отырған үңгір иесінің әжімді жүзін көреді. Әйел қариядан өзін жас, әрі әдемі етуді өтінеді.
"Тілегенің орындалсын", - деп жауап береді тау иесі. Әйел бір аттап үлгермей, бүкіл денесінде жеңілдік сезінеді. Тастан тасқа секіріп, күйеуі мен баласы күтіп тұрған жерге қарай жүгіреді. Кәрі күйеуін көрген жас келіншек туған үйінен кетуге бел буады. Мұңлы қария да тау иесіне барып, әйелінің қайтып оралуын сұрайды. Тау рухы оның өтінішін орындайды. Киіз үйге жеткенде алдынан одан да қартайған әйел шығады. Отағасы да біраз жасқа қартайған екен. Мұнан соң қария мен кемпірдің баласы бағын сынап көрмек болады. "Әке-шешемнің жасы үш күн бұрынғыдай болса екен" деген тілекпен тау рухына барады. Тілегі қабыл болады. Отбасы қайтадан бұрынғы бақытты шағына оралады", - делінеді аңызда.
Жиренсакал шыңы мен айналасы. Сурет silkadv.com сайтынан
Ерлан Мұстафиннің айтуынша, ертеде бұл жерлерге адамдар түрлі дерттен ем іздеп келген. Баласы жоқтар балалы болуды, соқырлар көзінің көруін тілеп үмітпен келген. Мұнда психикалық ауруларды да, сал ауруына шалдыққандарды да әкелген.
Посмотреть эту публикацию в Instagram
Ерлан Мұстафиннің айтуынша, ертеде бұл жерлерге адамдар түрлі дерттен ем іздеп келген. Баласы жоқтар балалы болуды, соқырлар көзінің көруін тілеп үмітпен келген. Мұнда психикалық ауруларды да, сал ауруына шалдыққандарды да әкелген.
Бұл тауда бұған дейін екі рет болған туризм нұсқаушысы Аян Нұрмағанбетов тауға әр жақтан шығуға болатынын айтты. 2020 жылдың тамыз айында көтерілу Комиссаровкадан болды және үш сағатқа созылды.
"Шыңға жетудің екі жолы бар. Біріншісі - "Шахтер" үйінің рухы арқылы, жол қысқа, бірақ өте қиын болады, өйткені бірнеше төбеден өтуге тура келеді, ал шыңның өзіне жете алмайсың, өйткені оның алдында өте алмайтын шұңқырлар болады. Мен бұл жолды ұсынбаймын. Екіншісі - Комиссаровка (Қимасар) кентінің жағынан, оңтүстік-батыс жағынан, мен жаңадан бастағандарға осы жолмен баруға кеңес беремін. Дегенмен, кез келген жағдайда жолбасшысыз тауға шығуды ұсынбаймын. Мұнда ормандар, шөлдер, көптеген жабайы доңыздар және қауіпті соқпақтар бар. Бұл таудың да шыңға дейін тігінен жоғары қарай 30-40 метрдей тік жері бар, оған тек арнайы техникамен ғана көтерілуге болады. Жол көрсетушілер мен тәжірибелі адамдарды алған дұрыс. Бес-алты адамнан тұратын шағын топпен жорық шамамен сегіз сағатқа созылады", - дейді Аян.
Жиренсақал тауының шыңына 30 метр. Фото Аян Нұрмағанбетов
Сондай-ақ, гид бұл аймақта жабайы доңыздар мекендейтінін, сондықтан туристердің дайындықсыз және ештеңеден хабарсыз бұл жерлерде серуендеу қауіпті болатынын айтты.
Посмотреть эту публикацию в Instagram
"Бірде досым екеуміз шыңнан қайтып келе жатып, тас жолға баратын жолды белгілеу үшін тоқтадық. Мен картаға қарап келемін, досым біреумен сөйлесіп жатыр. Бұрылып қалсам, қап-қара жабайы доңызды көрдім. Ол бізге қарап ырылдайды. Сосын ол орманға сүңгіп, жолдың арғы бетінен жүгіріп өтті. Біз сол жерде біраз аялдап, картаға үңіліп тұрдық. Көзіміз шалғаны сол жерден екі үлкен шошқа ондаған торайларымен кетіп бара жатыр. Біздің жолымыз болды, олар қауіпті сезбеді және бізден қорғанбады", - дейді ол.
Туристерге не ұсынуға болады?
Туристік фирмалар Қарқаралы ұлттық саябағына бір және екі күндік турларды ұсынады, оған Жиренсақал тауына бару кіреді. Гид сізге аңыздар туралы айтады және ең жақсы көріністерді тамашалуға мүмкіндік береді. Туристер ұлттық саябақтың ең биік тауына шығып, Қарқаралы тауларының қуатынан күш алады.
Фото Аян Нұрмағанбетов
Әртүрлі туристік агенттіктер түрлі шарттар мен бағаларды ұсынады. Бұл бөліктерге танымал турлардың бірі 11 000 теңге тұрады. Бұл бірнеше табиғи көрікті жерлерге бару арқылы Қарқаралыға шағын топты саяхат. Бағаға екі жаққа жайлы спринтерде жол жүру, дәмханадан түскі ас, ұлттық саябақтың эко-алымдары, бағыт парақшасы, тауға көтерілу кіретін гид-ұйымдастырушының қызметі, кәсіби фотограф пен бард сүйемелдеуі кіреді. 14 жасқа дейінгі балалар жеңілдіктер қарастырылған, ал кейбір туристік агенттіктер студенттер мен зейнеткерлерге 15 пайыз жеңілдіктер ұсынады.
Қалай жетуге болады?
Тауға шығу үшін жолды Қарағандыдан бастау керек. Вокзалдан Қарқаралыға такси жүргізушілері арқылы жетесіз. Бір бағыттың бағасы - үш мың теңге. Олар сізді жергілікті автовокзалға апарады. Ол жерден Комиссаровкаға көлік табу керек. Автовокзалдан баратын болсаңыз, кестені алдын ала білуіңіз қажет. Өз көлігіңізбен болса, әрине, қолайлы болады. Гид Аян автобусы дайын тур тобына қосылуды ұсынады.
"Көлікпен тауға апаратын жол Қарқаралы арқылы өтеді. Қаладан тас жол бойымен Қасым Аманжолов ауылына қарай жүріп, 11 шақырымнан кейін, Қимасар ауылына (Комисаровка) бұрылыңыз. Кірер алдында бақылау-өткізу бекеті болады, ауыл инспекторларына ақы төлеп, аумаққа кіресіз. Сонда көлді, үйлерді және аңшылар үйін көресіз, біздің көрікті жерлеріміздің бірі - осы", - деп бөлісті Аян.
Фото Аян Нұрмағанбетов
Қызық дерек
Орманшының ағаш үйін 1913 жылы халық шебері Сметанкин, құрылысқа тапсырыс беруші сол кездегі Қарқаралы орман шаруашылығының бастығы Лев Садовничий болды, ол тарихқа Сібір ағаштарының түрлерін Қарқаралы жеріне климаттандыруға белсене араласқан тұлға ретінде енген деген болжам бар. Дәл осы ғимаратта 1940 жылы Қарағанды облысындағы алғашқы санаторий ашылды.
"Үйден кейін шатырлы қалашық басталады. Кіру - адам басына 500 теңге, көлікке екі мың теңге, өте әдемі алаңқайлар, шатырлы турлар түнеумен бірге бір адамға 18 мың теңгеден басталады. Сондай-ақ,жақын жерде бұлақ бар, тауға көтерілу сол жерден басталады", - дейді Аян Нұрмағанбетов.
Саяхаттау - ол да бір жауапкершілік екенін Авиата еске салады. Кейінгі ұрпақтың салауатты өмірі үшін және қайтар жолымыздың тазалығы үшін табиғатты барынша аялайық.
Табиғаттың ертең қандай болары біздің қолымызда. Бастаманы қолдау үшін өзіңіздің "саналы" саяхаттарыңыздан #jasylbolsyn Авиата хэштегімен фотосуреттер мен бейне-видеоларды жүктеуге болады.
