Бес су толы тостаған және шыңдағы су қойма. Неліктен сүңгуірлер Сібе көлдерін ұнатады?

Алтай тауларының оңтүстік-батысында Қалба жотасының тастарына әр түрлі мөлшердегі бес су толы тостаған орналасқан десе болады. Бұл Сібе көлдері. Су қоймаларындағы суы мөлдір, ал таулар мен тастар уақыт пен желдің күшіне төтеп бергені байқалады. Kaz.tengritravel.kz порталы Aviata.kz сервисімен бірге осы керемет орын туристерді несімен қызықтыратыны туралы баяндайды.

Сібе көлдері Өскеменге жақын жерде орналасқан. Егер сіз биіктіктен қарасаңыз, онда олар баспалдақ тәрізді орналасқанын байқайсыз. Ең төменгісі теңіз деңгейінен 714 метр, биіктігі 868 метр.

Өскемен жақтан шықсаңыз, алдымен Садыркөл кездеседі. Ары қарай Төртқала, Шалқар, Қоржынкөл, Қаракөл деп кете береді. Ең үлкені - Шалқар көлі, кішісі - Қаракөл.

"Сібе көлдері... Жоғарыдан қарағанда керемет көрініс. Шығыс Қазақстан табиғатына тамсанбасқа болмас", - деп жазады фотограф Юрий Литвинов.

Сибин атауы қазақтың сабын, қалмақтың сибын, татардың сапун сөзінен шыққан. Ертеректе көшпенді халық дәл осы көлдің бойына қоныстанып суға түсіп, киімдерін жуған.

Сібе көлдері жайлы аңыздар

Ғалымдар бұл көлдер Аблайкит жотасынан өзен аңғарларын бөгеп тастауға байланысты пайда болған дейді. Қарапайым тілмен айтсақ, осы жерден ағып жатқан Сібе көлдерінің суы кедергіден "атқылап", айналасына төгіліп жатады.

Алайда, адамдар мұндай аңызды ұната бермейтіні анық, сондықтан Сібе көлдері жайлы көптеген аңыздар бар. Олардың бірінде Жаратушы жергілікті таулардың, өзендер мен өсімдіктерді жасай отырып, өз туындысына өте риза болғаны айтылады. Өз ісіне масаттанып, белгі қалдыру үшін, "оң қолын жерге тигізген екен". Содан жақын жердегі тастар айырылып, саусақ іздері мөлдір суға толады. Шынында да, жоғарыдан көз салғанда көлдердің саусақ іздеріне ұқсайтынын байқауға болады.

Сондай-ақ, көпшілік бес көлді аюдың тырнағының орны дейді. Бұл жерлерде, айтпақшы, аюлар мекендейді. Бақытымызға орай, туристер оларды сирек көреді.

Бір кездері жергілікті тұрғындар көлдерде құбыжық өмір сүреді деп сенген. 

Бұл аймақта көптеген жылдар бұрын өмір сүрген ежелгі тайпалар су билеушісін ашуландырмау үшін су қоймаларында балық аулауға қорыққан.

Сібе көлдерінің су асты әлемі

Бесеудің ең үлкені, әрі терең көлі - Шалқар Кеңес уақытында сүңгуірлік жаттығуларға негіз болды. Ресми түрде бұл су қоймасының ең жоғары тереңдігі 48 метрді құрайды. Алайда, жергілікті сүңгуірлер көл әлдеқайда тереңірек дейді. Маусым айындағы көлдердің су температурасы 20 градус Цельсий, ал шілдеде термометр 23-ке жетеді.

Сібе көлдері - сүңгуірлердің сүйікті орны, өйткені мұнда су жазда және күзде 6,5 метр тереңдікте орналасқан. Ал Шалқар көлінің ортасында тұнықтығы шілде-тамыз айларында 11 метрге жетеді.

Ең таңғаларлығы - Сібе көлінің түбінде маржан өседі. Жергілікті тұрғындар айтқандай, олар пішіні жағынан теңізге ұқсас, бірақ жұмсақ болып келеді. Тұздардың немесе кальцийдің жетіспеушілігінен болуы мүмкін. Тіпті тереңдікте де сіз балықтар әлемін көре аласыз: ұсақ және ірі. Олардың 10-ға жуық түрі бар, олардың қатарына қарақұйрық, шортан, айна сазан, балдыр және сазан жатады. Сонымен қатар, су өсімдіктерінің 30-ға жуық түрі бар.

Көлде сүңгуірлерге қызмет көрсету және жабдықты жалға алу қызметін ұсынатын сүңгуір орталығы бар. Мұнда 2018 және 2019 жылдары DIVING FEST, сүңгуірлер фестивалі өтті. Кәсіби топ су асты әлемінің сұлулығын көргісі келетіндерге алты метр тереңдікке суға сүңгуге көмектесті.

Көлдер жайлы қызық деректер

Су қоймаларымен іргелес аумақта сіз әртүрлі фаунаны байқай аласыз: жергілікті өсімдіктер арасында тимоти, қауырсын шөп, мыңжапырақ, герань, бөрне, шалшық, мордовник сияқты сирек кездесетін түрлер бар. Мұнда борсық, қоян, сілеусін, аю, түлкі, марал, минмин, күзен, елік, суыр, қасқыр, тиін, қабан мен қоян мекендейді. Туристер жабайы аңдарды жиі кездестіреді.

@Shutterstock

Жуырда Қазақстанның көрікті жерлерінде виолончельде өзінің қазақ әндерін орындауымен танымал болған музыкант Бағжан Есіркеп Сібе көлдерінде бейнежазбалар түсірді. Посттардың бірінде ол бұл жерде ешқашан болмағанын және осы жерлердің табиғат сұлулығына қатты таң қалғанын жазады.

Мәнерлеп сырғанаушы Ксения Панкратова мұзда оның сүйемелдеуімен әдемі би орындады.

Сібе көлі орналасқан Ұлан ауданының кейбір тұрғындары бес көл емес, алтау деп айтады. Жартастардың бірінің басында тағы бір шағын су қоймасы, дәлірек айтқанда монша орналасқан. 

Ол туралы мәлімет аз, бірақ туристер оны тауып, жүзіп, суретке де түседі.

Туристер Сібе көлдерін неліктен ұнатады?

Біріншіден, тұрғындар көлдерді таза суы мен ауасы үшін жақсы көреді. Саяхатшылардың бірі "Зүмрут толқындарының" дәл сипаттамасын таңдап, Сібе көлдерінің түсінің қанықтығын суретке түсіріп алып, оны "зүбаржат толқындар" деп дәл сипаттады.

Сүңгуір әуесқойлары үшін жағымды жаңалықтар бар: Сібе көлдерінің тереңдігі мен тау жыныстарының биіктігі ең экстремалды күйді бастан кешіруге мүмкіндік береді.

Балық аулауға әуес адамдардың бірі былай деп жазады: "... мен екінші көлде болдым, балық жақсы жүрді. Алақандай болады, түрлері де сан алуан".

Мұнда альпинистерге де өте ұнайды.

Сібе көлдеріндегі демалыс орталықтары

Мұндағы климат континенталды. Жазда термометрдің жоғары белгісі 35 градусқа жетеді, орташа температура 19 градус. Қыста орташа температура қаңтарда 16 градус. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 300 миллиметрді құрайды. Мұның жартысы жаз айларына тиесілі.

Көлдер жылдың кез келген уақытында әдемі. Жазда жартасқа өрмелеуге, сүңгуге және жүзуге болады: суы жылы және таза. Шомылу маусымы маусымнан тамызға дейін созылады. Көктемде және күзде сіз тыныштық пен шөлді пейзаждарды тамашалай аласыз. 

Қыста, бәрі қатып қалған кезде, туристер коньки тебуге, балық аулауға және демалуға келеді.

Қазір көлдердің жағалауы жергілікті тұрғындар мен туристер үшін сүйікті демалыс орнына айналды. Жалға алуға болатын көптеген демалыс орталықтары, қонақүйлер, коттедждер бар.

Төртқара көлінің жағасындағы туристік орталықтар туристерге барлық жағдай жасалған үйлер ұсынады. Сонымен қатар, сіз көлден 100 метр қашықтықта беседка жалдай аласыз. Құмды жағажай, ересектер мен балаларға арналған ойын алаңы және пирс бар.

Шалқар көлінде көптеген үйлер, қонақүйлер мен туристік орталықтар бар. Ең жаңаларының бірі - Қоржынкөлде мемлекеттік-жекеменшік серіктестік аясында пайда болды. Суда күркелер, экстремалды саябақ, скалодром және жіппен секіру бар. Жақын арада "табиғатта тіршілік ету мектебі" сияқты балаларға арналған лагерь ашу жоспарлануда.

Баға лагерь алаңының класына, қолайлылыққа, ойын-сауыққа және адам санына байланысты өзгереді. Сондай-ақ, шығынға маусым мен аптаның күні де әсер етеді. Ең арзан демалыс - маусым немесе қыркүйектің басында.

Үш орынды үйге күніне 5000 теңге, ал жеті орынды үйге 35000 теңге төлей аласыз. Егер сіз бір күнге келсеңіз және түнеуді қажет етпейтін болсаңыз, төрт орындық беседканы жалға алу таңертеңнен кешке дейін 4000 теңгеден басталады. Сонымен бірге ойын-сауық түнеу бағасына кірмейді. Мысалы, экстремалды саябаққа бару 1500 теңге, скалодром - 1000 теңге, жіппен секіру - 2000 теңге тұрады.

Қалай жетуге болады

Сібе көлдеріне R-158 тас жолымен жетуге болады. Өскеменнен су қоймаларына дейін бір сағаттық жол.

Жазда, демалыс күндері, автобус Sibini Family Resort муниципалды жағажайына қарай жүреді. Бірінші рейс таңғы 8-де Өскемен автобекетінен шығады. Жұмыс күндері сіз Асубұлақ ауылына дейін бара аласыз, содан кейін өтіп бара жатқан көлікті ұстап, тағы 38 шақырым жүресіз.

Таксимен Өскемен автобекетінен немесе жақын елді мекендер Тарғыннан немесе Алғабастан баруға болады.

Қалай болғанда да, Сібе көліне жету қиын емес, өйткені бұл бөліктерге таулармен қоршалған асфальт жол төселген. Бұл жерден шығу қиынырақ болады, өйткені жергілікті ландшафттардың сұлулығымен қоштасу оңай емес.

Aviata.kz саяхаттауда жауапкершілік маңызды екенін еске салады. Табиғатқа ұқыптылықпен қарайық, балаларымыз тәлім алар табиғат болсын, ал біз ертең қайта оралар жер болуы қажет. Табиғаттың "бізден кейін" қандай болатындығы біздің қолымызда.

Aviata қосымшасын мына сілтеме бойынша орнатуға болады.