Алматы облысының жеткілікті бағаланбаған 10 көрікті жері

Әсемдігі таңдай қақтыратын көрікті жерге бай Алматы облысы сияқты аймақ егжей-тегжейлі қосымша таныстыруды қажет етпейтіні анық. Шарын шатқалы, Жаркент мешіті, Алтын-Емел құмы немесе Таңбалы шатқалы сияқты таңғажайып табиғи және тарихи ескерткіштермен қатар тағы да әлі бағасын жете алмаған, аса танымал болмаса да назар аударуға тұрарлық көрікті орындар баршылық,- деп хабарлайды Zhetysu Travel. Жетісуға туристік сапарды жоспарлағанда, осы аймақтағы жете бағаланбаған көрікті жерлерді де аралауды ұмытпаңыз.

1. Орбұлақ шайқасы монументі

Белжайлау шатқалында, Орбұлақ өзенінің маңында, Жаркентке жақын жерде, кейін Орбұлақ аталған ортағасырлық Қазақстан тарихы үшін маңызды шайқастардың бірі өтті. Бұл шайқаста Жәңгір хан мен Жалаңтөс батыр бастаған қазақтар 1643 жылы Эрден-батырдың әскерінен үстем түсіп, жеңіске жетті. 1993 жылы Орбұлақ шайқасы болған жерге мемориалдық ескерткіш орнатылды, өтіп бара жатқанда міндетті түрде аялдап, тарихи орынға тағзым етіңіз.

© kazakh-tv.kz

2. Шолақ таулары

Шолақ таулары - петроглифтерімен әйгілі Жетісу Алатауының шеткі оңтүстік-батыс ұшы. Мұндағы суреттер Тайғақ, Қара-Еспе, Теректі, Қызылауыз шатқалдарында тас тақталар мен жартастарда сақталған. Қолдарына қару ұстаған адамдардың суреті, тауешкі, марал, арқар бейнелері, садақпен аң аулаған және екі аттылы адамның шайқасы бейнеленген.

Түйе, билеген адамдар, мылтық ұстаған адам бейнеленген суреттер де кездеседі. Тайғақ шатқалында да буддалық 27 жазба табылды. Ол жаққа Алматыдан 155 шақырым жердегі Шеңгелді ауылы арқылы, одан кейін тағы 55 шақырымдағы саяжай жолымен дәл петроглифтердің өзіне бара аласыз. Бару үшін Алматы қаласындағы немесе Басшы ауылындағы кеңседен «Алтын-Емел» мемлекеттік ұлттық табиғи саябағының арнайы рұқсаты қажет.

3. 700-жылдық құбатал

Алматыдан солтүстік-шығысқа қарай 182 шақырым және Басшы ауылынан 29 шақырым жерде Қосбастау жерінде таңғажайып үлкен тал бар. Бұл ағашқа қанша жыл болса да, көпті көрген десе болады. Аңыз бойынша, ХІІ ғасырда осы талдың астында Орта Азияға бет алған ұлы Шыңғыс ханның өзі әскерімен тынығыпты. Ғажайып ағаш өсетін аумақта сіз шатырда түней аласыз - Алтын-Емел саябағында саяхаттаған кезде бұл мүмкіндікті құр жіберіп алмаңыз: құбатал Сазды құмтөбе мен Ақтаудың бор таулары сияқты көрікті жерлерге жақын орналасқан, яғни сізге Жетісу бойында саяхаттаудың тиімді боларын білдіреді.

Қосбастау шатқалы (700-жылдық құбатал). © Zhetysy Travel

4. Жасылкөл

Қазақстандағы ең ірі ұлттық табиғи саябақтардың бірі - Жоңғар-Алатауы, ол Жетісу Алатауы жотасының баурайында орналасқан. Мұнда көптеген өзендер ағып, көлдерге құяды, олардың арасында Жасылкөлді ерекше атап өтуге болады. Ол Ағынықатты өзенінің шатқалында теңіз деңгейінен 1630 метр биіктікте орналасқан мұздықтардан қоректенетін көл. Көктемгі-жазғы кезеңде суқоймасындағы су лай болады, бірақ жаздың соңына қарай мұздықтардың белсенді еруі тоқтаған кезде, сіз оның мөлдір, жасыл-көк түске боялғанын көресіз. Бірақ шомылу кезінде абай болу керек, судың температурасы жазда + 10°C шамасында болады. Айтпақшы, Жасылкөл жағасына бару үшін табиғи саябаққа кіру билетіне қолма-қол ақша және жеке куәлік болуы қажет.

5. "Кремль қабырғасы"

Алматыдан 50 шақырым жерде, Есік шатқалында, осы аттас көлдің үстінде, қызғылт түсіне қарай «Кремль» деп аталатын биік жартас қабырға бар. Тас жартас өзен бойымен 500 метрге созылып, биіктігі 120 метрге жетеді. 70-жылдары мұнда биікке өрмелеуден жарыстар өткізілген. Альпинистерді бүгін де кездестіруге болады, бірақ Іле-Алатау ұлттық табиғи саябағына келушілер бұл жерді әсіресе ерекше фотосуреттер түсіру үшін ұнатады. Сонымен қатар, «Кремль қабырғасы» аймағында елік немесе маралды кездестіре аласыз - бұл мүмкіндікті құр жіберіп алмаңыз.

6. Тұзкөл

Тұзкөл - 1959 метр биіктікте, солтүстігінде Елшін Бұйрық және Қаратау таулары мен оңтүстігінде Жабыртау арасындағы тұйық сусыз ойпаңда орналасқан ащы тұзды сусыз көл. Бұл таулар Солтүстік Тянь-Шань жоталарының бірі Кетменге (Ұзынқара) жатады. Бұл көлдің тұздылығы Өлі теңізден кейін екінші орында деген пікір бар. Суқоймасының батыс бөлігі керемет фотосессиялар үшін таптырмас мүмкіндік, бұл үшін ол жаққа түнеуге барған жөн.

Хан-Тәңірі шыңы, Теріскей Алатауы, Сарыжаз жотасы ашық ауа райында күн шыққанда және батқанда анық көрінеді. Жағасы батпақты, таяз болғандықтан (көлге көлікпен келе алмайсыз) көлде жүзе алмайсыз, бірақ жағалаудағы балшықтың емдік қасиеті бар және Алматыдағы емханаларда қолданылады. Балшықпен емдеуді өз бетіңізше бастамай, алдымен дәрігерлермен кеңескен жөн.

Хан-Тәңірі шыңы. Олег Беляловтың Тұзкөлде түсірген суреті.

7. Айлы шатқалы

Туристер Шарын шатқалына немесе Көлсай мен Қайыңды көліне баратын барлық бағыттар Айлы шатқалынан өтеді. Алматы қаласынан шығысқа қарай 200 шақырым жерде, Құлықтау таулары мен Шарын өзенінің арасында орналасқан. Бұл табиғи ескерткіш 2004 жылы құрылған Шарын ұлттық саябағының құрамына кіреді. Айлы каньонын тексеру көп уақытты қажет етпейді, бірақ ерекше әсерге бөлейді.

© Әлішер Ахметов

8. Ағашты көлі

Құмды жағажайлармен шектесетін бұл көл Шарын өзенінің атырауында орналасқан. Көлге бұрылатын жер Алматыдан 270 шақырым жерде Құлжын тас жолының бойында осы аттас ауылдың маңында орналасқан. Жақында көлдің оңтүстігінде Алматы-Қорғас жаңа тас жолы салынып, көлге 50 шақырымға жақындағанын ескеріңіз. Туристер мұнда балық аулауға, күнге қыздырынуға, суға түсуге, қайықта жүзіп, күннің шығуы мен батысын тамашалауға келеді. Суқоймасы өз атауын көл түбіндегі кепкен ағаштарға байланысты алған. Қазіргі уақытта Қарабасқұм құмы солтүстік-батыстан суға біртіндеп жақындауда, соның салдарынан көлдің ауданы азайып келеді.

9. Ілияс Жансүгіровтің әдеби мұражайы

Ілияс Жансүгіровтің әдеби мұражайы 1984 жылы Талдықорғанда ақынның туғанына 90 жыл толуына орай ашылды. Жансүгіров – сталиндік қуғын-сүргін жылдарында қаза тапқан қазақ совет әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі. Мұражайдың негізгі қоры – 1700-ден астам жәдігер, мұражайлық маңызы бар материалдар саны – 6053. Олардың ішінде әрбір келуші өзі үшін қызық дүние табары сөзсіз. Мәселен, жәдігерлер арасында болашақ қаламгер оқыған медресенің макеттері, қаламгерді ақтау құжаттары, және т.б. бар.

10. Жұмақ көлдер

Жұмақ көлдері - тұзды көлдер тобы, мұнда суға батып кету еш мүмкін емес. Себебі бұл табиғи суқоймаларындағы минералдардың концентрациясы өте жоғары және судың тығыздығы адам денесінің тығыздығынан асып түседі. Жұмақ көлдері Қазақстанның оңтүстік-шығысында солтүстігінде Балқаш, солтүстік-шығысында Сасыкөл және Алакөл, оңтүстік-шығысында Жоңғар Алатауы және оңтүстігінде солтүстік Тянь-Шань жоталары арасындағы кең алқапта орналасқан. Ең алдымен, емдік әсерімен қызықтыратын бұл көлдерді туристер көбіне Израиль-Иордания Өлі теңізімен салыстырады.

© Григорий Беденко