Исландия

Қысқаша мәлімет

Орналасуы: Солтүстік Еуропаның батысында
Астанасы: Рейкьявик
Ірі қалалары: Рейкьявик, Коупавогюр, Хабнарфьордюр, Акюрейри, Хусавик, Сейдисфьордюр, Акранес
Жер көлемі: 103 мың шаршы шақырым
Телефон коды: +354
Қазақстанмен уақыт айырмашылығы: -6 сағат
Сағаттық белдеуі: (GMT)
Виза: Шенген
Тілі: исланд
Валютасы: исланд кронасы
Халқы: 2020 жылы 364 134 адам
Діни сенімдері: евангелистік лютеран шіркеуі
Жол қозғалысы: оң жақты қозғалыс
Тоқ көзінің түрі: F, C. 220 В, 50 Гц

Исландия географиясы мен климаты

Исландия - Еуропа елдеріне жататын және аралдық мемлекет. Ол Атлант мұхитының солтүстігінде орналасқан, үлкен аралдан және көптеген кішкентай аралдардан тұрады. Гренландия аралының шығысында және Норвегия мен Норвег теңізінің батысында жайғасқан. Елордасы Рейкьявик аралдың оңтүстік-батысында орналасады. Солтүстік Америка мен Еуропа арасындағы ұлы мұхитта орналасқан аралдық қос елдің бірі - Исландия геологиялық тұрғыдан алғанда әлемдегі ең жас елдердің бірі. Ғалымдардың пікірінше, Исландия Жер тарихының төрттік дәуірінде су асты (Атлант мұхиты) жанартауларының атқылауынан пайда болып, жаһандық мұз басу кезеңінде қатып, аралға айналған мемлекет.

Исландияның климаты суық теңіздік (Cfc классификациясы), Алисов классификациясы бойынша ол субарктикалық теңіз ретінде сипатталады. Алайда, климаттық жағдайларды аралдың оңтүстік және батыс жағалауын бойлай орналасқан Солтүстік Атлантикалық ток күшейтеді. Ауа-райына Арктика мен мұхит суларының тропикалық және субтропиктік ауа массалары ықпал етеді. Исландияның климатына арктикалық дрейф мұздары да әсер етеді, ол көбінесе қыста және көктемде аралдың солтүстік және шығыс жағалауларында жиналып, температурасы төмен және жауын-шашын аз түседі.

Исландия экономикасы

Исландияның әлеуметтік-нарықтық экономикасының скандинавиялық түрі елге 2008 жылы басталған дағдарысқа дейін әлемдегі экономикалық дамыған елдердің бірі болуға мүмкіндік берді. Белгілі бір уақытқа дейін Исландия экономикасы тек экономиканың бір түрінде ғана ерекшеленді. Негізгі табыс көзі балық аулау және балық өңдеу болды. Алайда, соңғы бірнеше жылдар ішінде арзан жаңартылатын энергия көздерін (негізінен гидроэнергетикалық және геотермалдық көздерді) енгізу арқылы индустрияны қарқынды әртараптандыру туының астында өтті. Нәтижесінде ақпараттық және биотехнология, туризм, банк секторы дамыды. Бүгінгі күні Исландия - индустриалды дамыған мемлекет. Осылайша, Исландия ұлттық экономикасының басым бөлігін қызмет көрсету секторы ұсынады. Кемелерге сауда, көлік, қаржы индустриясы және т.б. жатады, олардың 23 пайызы өнеркәсіп пен қолөнерге тиесілі. Ауыл шаруашылығымен экономиканың тек 8 пайызы айналысады.

Исландиядағы көлік индустриясында автомобильдер (автомобильдер мен жүк көліктері), автобустар, ұшақтар мен кемелер бар. Елде теміржол мүлдем жоқ. Сыртқы сауда операциялары балық және балық өнімдерін, ауылшаруашылық өнімдерін, сондай-ақ феррокремний, диатомит және алюминий экспортына негізделген. Импорттың негізгі бөлігі - мұнай өнімдері, машиналар мен жабдықтар, тоқыма және тамақ өнімдері. Елде ауыл шаруашылығы дамымаған. Бұл ең алдымен дақылдарды өсіруге жарамды құнарлы топырақтың болмауына байланысты. Сондықтан ауыл шаруашылығының негізі - балық аулау. Сондай-ақ, елде бидай өсіріледі. Қызмет көрсету саласы негізінен сауда, көлік, қаржы және туризмнен тұрады.

© pixabay.com

Исландия тарихы

Исландия біздің дәуірімізге дейінгі VIII ғасырда ашылғанымен, біраз уақыт оны ешкім мекендемеді. Ең бірініші мекендеген адам қазіргі Рейкьявик жеріне орналасқан Ингоульфур Аднарсон болды. Сонымен қатар, бұл аралды Харальд патшаның қаһарынан қорыққан норвег ұлтының өкілдері мекендеді. Олар әр жаз сайын альтинг, яғни Харальд патшаның басқыншылығының алдын алу мақсатында басқосу жиындарын өткізіп тұрды. Басқа мемлекеттерге қарағанда, христиан діні мұнда альтинг жиындарының нәтижесінде бейбіт түрде таралды.
XIII ғасырда Исландияны Норвегия мемлекеті басып алып, XIV ғасырдың аяғында екі мемлекет те дат корольінің қол астында қалды. XIV-XV ғасырларда Исландияда вулкан атқылауы өмір сүру деңгейін нашарлатып, Исландия
 
мен басқа Еуропа елдерінің ауа температурасының төмендеп, суытуына алып келді. Данияның Исландия балық саудасын монополия ретінде жүргізуі елдің кедейленуіне алып келді. XVІІ ғасырда дат королі Дания мен Норвегияға билік жүргізгеніндей, Исландия билігін де толық қолына лауды көздеді.

1783 жыл Исландия үшін қайғылы жыл болды, себебі, Лаки вулканының атқылауынан жайылым жерлердің барлығын вулканнан қалған күл басып, қойлары қырылып қалады. XIX ғасырда Исландия мемлекеті өз бостандығы үшін күрес бастады. 1843 жылы исландық альтинг жиындар қалпына келтірілді. 1854 жылы дат монополиясы жойылды, ал 1874 жылы қабылданған конституцияға байланысты Исландия құқығы шектеулі автономияға қол жеткізді. 1918 жылы Дания мен Исландия арасында екі мемлекет те бір монархқа, яғни, дат королі басқаруына ие болады деген Уния жарияланды.

Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Исланияда ағылшын және американ әскерлер базасы болғандықтан маңызды стратегиялық ел болды. Уния келісімі күшін жойғаннан кейін, 1944 жылы 17 маусымда альтинг жиыны барысында Исландия өзін тәуелсіз мемлекет деп жариялады.

Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін, АҚШ базасын сақтағысы келгеніне қарамастан, барлық шетелдік әскери базалар елден шығарылды.

1985 жылдан бастап Исландия ядролық қарусыз аймақ деп жарияланған соң, НАТО бұл мемлекетке ядролық қару сақтау базасы ретінде қарауға құқы болмады.

Қазіргі таңда Исландия ЕуроОдақ мүшесі емес, себебі, исландиялық аграрлық шаруашылық пен балықшыларға тиімсіз болуы мүмкін. Алайда, ЕО елдері Исландияның сауда серіктесі болып қала бермек.

Қазақстандық туристер үшін Исландия несімен тартымды?

Исландия таңғажайып табиғатымен таңғалдырады. Мұнда сіз ғажайып мұздықтар мен керемет жартастарды көре аласыз. Сондай-ақ өте әдемі және әртүрлі көлемдегі сарқырамалар, айсбергтер мен көлдер, белсенді вулкандар бар. Әлі де жұмбақ әрі алыстағы Исландия өзінің тар жолдарымен, кең жағалауларымен, тау аңғарлары мен әдемі көлдерімен көз тартпай қоймайды.

Исландия қонақүйлерінде міндетті халықаралық жіктеме жоқ. Жұлдызды санатқа қонақүй иелері өздері бөледі. Қымбат дизайнды қонақүйлерден бастап, жеке пансондар мен жалға берілетін үйлер де бар. Исландиядағы ең танымал қонақүй желілері: Radisson SAS отельдері мен курорттары, Исландия мейманханалары, Edda қонақ үйлері, Fosshotels, исландиялық отельдер және Kea отельдері.

Исландияға қалай жетуге болады?

Исландияға тікелей рейс жоқ. Ауысымдық рейс Франкфуртқа аялдап, Icelandair әуе рейсімен Рейкьявикке ұшады. Екі ауысымдық рейстерге билет көбірек болады. Сіз Исландияға кез-келген скандинавиялық астана арқылы немесе Лондоннан жете аласыз. Оларға Мәскеуден немесе Еуропадан ауысымдық рейс арқылы жете аласыз.

Исландиядағы көлік қозғалысы

Исландияда теміржол желісі мүлдем болмағандықтан, негізгі қызмет автомобиль жолдарына түседі. Сондықтан туристер саяхат барысында автомобиль немес автобусты таңдайды, бір жақсысы, негізгі тарихи жерлерге баратын жолдар өте жақсы жабдықталған, еш қиындық тудырмайды. Сонымен қатар, әуе жолы мен теңіздегі көлік қозғалысын да ұмытпаған жөн.

Автомобильмен серуендеу, әрине, жеңіл түседі, сіз барлық тарихи-мәдени көрікті орындарға сапар шегуіңізге болады. Автомобиль жалға беретін кеңселер өте көп. Бірақ бағасы да арзан емес.

Исландияда, әсіресе айналма жол аймағында тұрақты автобус қатынасы бар (1 бағыт бойынша). Барлық жергілікті автобус компаниялары BSI жүйесінің құрамына кіреді, атап айтқанда, Trex, Sterna, Reykjavik Excursions, Gravline және т.б. Сонымен бірге, олардың міндеттері әртүрлі, яғни, Gray Line и Rekjavik Excursions автобустары елдің батыс, оңтүстік және шығыс бағыттары бойынша экскурсияларға мамандандырылған, ал SBA-Nordurleid солтүстікте және шығыста жұмыс істейді.

© pixabay.com

Исландияда қайда баруға болады?

Исландияның негізгі көрікті жерлері - табиғи Гекла жанартауы, гейзерлер мен мұздықтар, Ландманналейгар аңғары, Торсмерк алқабы, Вестман аралдары. Исландияның екінші үлкен қаласы Акурейри қоршаған ортаны зерттеу үшін негіз ыңғайлы. Ол жерден Хусавик, Годафосс сарқырамасы және Гримси аралына алыс емес.

Батыс Фьорд жағалауы - елдің ең әдемі аудандарының бірі. Онда туристер өте аз, жергілікті тұрғындар да көп емес, ал бас қала Исафьордурда небары 3 мыңға жуық адам тұрады.

Ландманналаугар - аралдың оңтүстік-шығысындағы таулы аймақ. Мұнда ыстық бұлақтар бар, ал 10 км радиуста көптеген табиғи «артефакттар» лава жазықтары, терең каньондар, көлдер, қарлы беткейлер, күкіртсутектің иісі қолқаны алатын жерлер бар.

Исландияға туристік саяхаттар көбінесе, денсаулықты түзетуге арналады. Ең көп туристік бағыттар спа-орталықтарға демалу үшін алынады. Спа-орталықтар қызметі тек қана денсаулықты түзетіп қана қоймай, психиканы да қалыпқа келтіреді.

Исландияның ғажайып табиғаты, киттер мен дельфиндерді тамащалауға болатын теңіздік экскурсиялар, исландтық фьордтар. Осылардың бәрі адам жаны мен тәнінің демалып, нығаюына септігін тигізеді.

Тингвеллир саябағының аңғары сіз күні бойы серуендеуге болатын жолдармен бөлінген. Саябақта Еуразия мен Американың континентальды плиталарының сынуы, Исландияның ең үлкен көлі - Тингвалаватен, алғашқы викинг Парламенті альтинг жиындарын өткізген Тинг кен орындары бар.

Көрші орналасқан Гейзер жазығында атақты Гейзер бар, қазіргі таңда гейзер атауымен барлық ыстық бұлақтар аталады. Оның жанында белгілі бір кестемен жұмыс істейтін Строккурд фонтаны бар. Әр 5-10 минут сайын аспанға атқылайды. Ал Гулфосс болса, 30- метрлік әйгілі сарқырама, оның жанынан көптеген туристерді көресіз.

Исландия асханасы

Исландия асханасы, бұл әрине теңіз өнімдерінен жасалған тағамдардан тұрады. Олар: теңіз қырыққабаты, асшаяндар, лосось, палтус, акула, треска және т.б. Сонымен қатар, әртүрлі дәмдеуіштермен дайындалған қой еті де бар.

Ең көп таралған сусын - кофе. Сонымен қатар, бреннивин аталған исландиялық шарап та бар, ол виски мен арақтың қосындысы іспетті сусын. Исландияда сіз басқа ешқандай елде татып көре алмайтын "вулканды нан" ұсынылады. Ол вулканның жоғарғы қабаттарынан дайындалады. Шайлық ақы беру Исландияда міндетті емес, себебі, есепшотыңызға қызмет ақысы қосылып есептеледі. Егер қызмет көрсеткенге қосымша ақы бергіңіз келсе, ешқандай кедергі жоқ.

Кейбір мейрамханалар мен қонақүйлерде, түнгі клубтарда гардероб ақылы болып келеді.

Исландиядағы қауіпсіздік

Исландия тұрғындары ұлттық қауіпсіздік мәселесіне мүлдем алаңдамайды. Елде әскер, әуе күштері немесе әскери-теңіз флоты жоқ. Тіпті Исландия полициясы қару ұстамайды. Қарулы күштердің ішіндегі ең ықпалдысы - жағалау күзеті. Егер қандай да бір исландиялық азамат әскери борышын өтегісі келсе, ол екі ел арасында жасалған келісім бойынша Норвегия әскері құрамында әскери борышын өтей алады.

Турситер үшін де, әлемдегі ең қауіпсіз елдердің бірінен саналады. Мұнда кішкентай балалардың өзі үлкендердің қарауынсыз серуендей алады. Ол үшін ешқандай қауіп жоқ.

Исландиядан қандай кәдесыйлар алуға болады?

Мұнда ең танымал сыйлық, сөзсіз, исландиялық Lapapeis жемпірі деп санауға болады. Исландияның ең шалғай аймақтарында сіз жергілікті тұрғындар арасында да, мойынында керемет ою-өрнекті, жылы жемпір киген туристерді де кездестіре аласыз. Жүннен тоқылған жемпірлер бұрыннан осы елдің ұлттық мәдениетінің белгісі болып келеді.

Алайда, жемпірден басқа, кез-келген дүкенде жүннен тоқылған басқа заттарды - шляпалар, орамал немесе шарфтарды сатып алуға болады. Жүннен жасалған бұйымдарға ең қолжетімді бағалар Колапортид базарында немесе Рейкьявиктің ең ескі Торвалдсен базарынан көруге болады. Бір қызығы, бұл дүкендегі саудадан түскен қаражат қайырымдылыққа жұмсалады. Мұнда лопапей свитерлерінің бағасы шамамен 10-15 мың исландиялық крона болады.

Исландиядан сіз кәдесый ретінде жүннен жасалған жемпір, қолдан жасалған керамика, көркем әйнек бұйымдарын немесе күміс заттарды ала аласыз.

Исландия астанасындағы дүкендер дүйсенбіден жұмаға дейін 9:00-ден 18:00-ге дейін, сенбіде 10:00-ден 16:00-ге дейін жұмыс істейді. Кейбір супермаркеттер күн сайын 23:00-ге дейін жұмыс істейді.