Жұлдыздар қақпасы немесе әлемдегі ғажайып ғарыш айлақтары туралы

Айдың жер бедеріне қол тигізіп көру. Ғарыштың айтулы аңыздарын аралау. Ғарыш кемелері қалай аспанға өрлеп, от ізін қалдырып жатқанын көру. Мұның бәрін зымырандар ұшырылатын таңғажайып жерде, яғни ғарыш айлағында көруге болады. Сондай жердің бірі Қазақстанда орналасқан. 1955 жылы 12 ақпанда "Байқоңыр" ғарыш айлағын құру туралы шешім қабылданды. Kaz.tengritravel.kz порталы Aviata.kz сервисімен бірге бару оңай емес, бірақ көруге рұқсат етілген ғарыш айлақтары туралы баяндайды.

"Спутник-1" Байқоңыр ғарыш айлағынан ұшырылғаннан бері бүкіл ғаламшарда теңіз және әуе ұшыру платформаларын қоспағанда 28 ғарыш айлағы пайдаланылды. 1957 жылдан бастап бұл жердегі ұшыру алаңдары орбитаға әр түрлі жерсеріктерін шығарды. Стратегиялық және халықаралық зерттеулер орталығының (CSIS) сайтында космодромдардың егжей-тегжейлі интерактивті картасын таба аласыз. Онда 1957 жылдан 2020 жылға дейінгі орбиталық ұшырылымдар туралы заманауи ақпарат көрсетілген. Картаны мына жерден көре аласыз.

Интерактив картаның скриншоты. Қызғылт сары нүктелер - белсенді, сұр - белсенді емес, көк контур - басқарылатын ұшулар

Осы мәліметтерге сәйкес, ең көп ұшырылған 3 ғарыш айлағы мыналар:

Плесецк ғарыш айлағы - 1966 жылғы 17 наурыздан бастап 1 584 ұшырылым,

Байқоңыр - 1 417 ұшырылым, 1957 жылдың 4 қазанынан басталады,

Канаверал мүйісі/Кеннеди ғарыш орталығы - 1958 ж. 1 ақпанынан бастап 904 ұшырылым.

Басқарылатын ұшулар тек үш космодромнан - америкалық Канаверал мүйісінен, қытайлық Цзюцюань мен Байқоңырдан ғана жүзеге асырылғанын атап өткен жөн.

Юрий Гагарин 1961 жылы 12 сәуірде Байқоңыр ғарыш айлағында ғарышқа ұшар алдында.

Сонымен, картаны ақтарып, сандарды саралап, саяхатшыларға аумағында серуендеуге болатын ғарыш айлақтарына шолу жасайық.

АҚШ, Флоридадағы Кеннеди ғарыш орталығы

Кеннеди атындағы ғарыш орталығына саяхат туристерге аэроғарыш индустриясымен егжей-тегжейлі танысуға мүмкіндік береді. Мұнда туристер әлемдегі ең биік бір қабатты ғимарат саналатын ғарыш кемесін ұшыру алаңдары мен тік құрастыру цехына бара алады. Ғарыш айлағында сіз Орион капсуласының макетін, ультра заманауи Джеймс Уэбб телескопын және NASA-ның әр түрлі жоғары технологиялық жабдықтарын көре аласыз. Жалпы, мұнда мұқият көруге арналған нысандар өте көп, бір жақсысы, оларды ұстауға рұқсат етілген.

Орталықта тіпті үлкен экранда документалды фильмдер көрсететін IMAX кинотеатры бар. Сондай-ақ, ұлы ғарышкерлерге арналған аңыздар залына баруға болады, ал келесі павильонда алып, екі Бостандық мүсініндей болатын әйгілі 110 метрлік Saturn V зымыран тасығышы бар, Аполлон ғарыш кемесін көруге болады.

1969 жылдың 20 шілдесінде Нил Армстронг Ай бетіне аяқ басқанда "адам жасаған бір қадам - адамзат үшін орасан қадам" болғанын айту керек. Сонымен, аңызға айналған кемеден басқа, мұнда айдың жер бедеріне қол тигізіп көруге болады. Мұнда сіз интерактивті стендтер мен панорамалық бейне-презентацияларды тамашалап, жергілікті асханада НАСА-ның кеңістігінде болған ардагерлермен бірге тамақтануға, ғарышты игеру жолында өз өмірін қиған ғарышкерлерді еске алуға, зымырандар бағында серуендеп, кәдесый алуға болады: коллекциялық медальдар мен төсбелгілер, футболкалар, Кеннеди Ғарыш Орталығының түпнұсқа логотипі бар күртешелер, бас киімдер және нағыз ғарыштық балмұздақ. Астронавтика жанкүйерлері үшін жұмақ таптырмас жер десе болады!

Сонымен қатар, мұнда сүйгеніңізге үйлену туралы ұсыныс жасай аласыз, тіпті үйлену тойын да ұйымдастыруға болады.

Ғарыш орталығына көптеген турлар бар. Сіз оларды ресми веб-сайттан да, орыс тілінде 12 сағаттық экскурсия ұйымдастыратын туристік агенттіктерінен де сатып ала аласыз.

Кеннеди атындағы ғарыш орталығы шамамен 567 шаршы шақырым, ұзындығы 55 шақырым және ені 10 шақырым аумақты алып жатқан ғимараттар мен құрылыстардың үлкен кешені болып табылады. Сізге көлемін елестету үшін Мальдив аралдары, Лихтенштейн, Сан-Марино және Бермуд аралдары бірдей сыйып кетер жерді көз алдыңызға әкелу керек.

Орталық Атлант мұхитындағы Канаверал мүйісінен солтүстік-батысқа қарай, Флорида штатындағы Меррит аралында орналасқан. Орландодан шығысқа қарай бір сағат және Майамиден Джексонвиллге дейін жарты жолды құрайды.

Франция Гвианасындағы Куру космодромы

Куру космодромы немесе Гвиана ғарыш орталығы (Centre Spatial Guyanais немесе GSG)- әлемдегі ең үлкен және ең сенімді ғарыш айлақтарының ішінде үшінші орынды алады.

Шындығында, ғарыш айлағы Жер экваторынан солтүстікке қарай 500 шақырым жерде орналасқан, бұл оны кез-келген бағытта ауыр спутниктерді орбитаға шығаруға қолайлы етеді. Гравитациялық энергияның арқасында зымыран тасығыштың итеріліп, секундына 460 метр қосымша жылдамдықты игеруі оңайырақ. Француз Гвианасында жер сілкінісі, дауыл және басқа да жойқын табиғи апаттар қаупі жоқ.

Космодромды Еуропалық ғарыш агенттігі Францияның Ұлттық ғарыштық зерттеу орталығымен бірлесіп басқарғанына қарамастан, ол Оңтүстік Америка континентінің аумағында, яғни Француз Гвианасында орналасқан. Ғарыш орталығы Атлант жағалауы бойымен 1200 шаршы метр жолаққа таралған. Космодромнан бірнеше зымыран тасығыштар ұшырылуда: ауыр "Арианалар", орташа жүк көтергіш "Союздар" мен жеңіл "Вегилер".

Сіз Гвиана ғарыш орталығына оның техникалық құралдарымен және Ғарыш мұражайымен танысуға, сондай-ақ ғарыш кемесінің бес шақырым қашықтықтан ұшырылуын бақылай аласыз, бірақ әкімшілікпен алдын-ала келісім бойынша және бос орын болған жағдайда. Егер келісімге келу мүмкін болмаса, сіз зымырандардың ұшуын тікелей 15 шақырым жерде орналасқан Куру қаласының жағажайынан бақылай аласыз.

Ұшыру кестесін ресми сайттан көруге болады.

Куру ғарыш айлағы туристер үшін ашық, алайда аумаққа кіру үшін сіз рұқсат алуыңыз қажет (жоспарланған сапар күніне дейін 48 сағат бұрын). Бағдарламасы үш сағатқа есептелген. Экскурсияға Куру космодромын басқару орталығына, ұшырылым алаңдарына саяхат және мұражайға саяхат кіреді.

Куру космодромының мұражай экспозициясы негізінен зымыран тасығыштардың, жер серіктерінің және басқа ұшақтардың үлгілерінен тұрады. Мұражай үйінде танымал ғарышкерлердің скафандрдағы балауыз пішіндері мен Гвиана ғарыш орталығы мен астронавтиканың даму тарихы баяндайтын фотосуреттер мен құжаттары қойылған стендтер бар. Сіз планетарийге барып, сыйлық дүкенінен кәдесыйлар сатып ала аласыз.

Ең жақын халықаралық әуежай Куруға іргелес жатқан Матуриде орналасқан. Феликс Эбуэ атындағы әуе айлағы Франциядан ұшақтар қабылдайды және Гвиананың астаналық әуежайы болып саналады. Сізге әуежайдан Кайеннаға (астанасы) таксимен немесе автобуспен жету керек.

Цзюцюань жерсеріктерін ұшыру орталығы

Цзюцюань, "Дунфэн ғарыш қаласы" деп аталатын, 60 жылдық тарихы бар және қытайлық ғылыми жер серіктері мен зымыран тасығыштарын сынақтан өткізетін алаңдардың бірі болып табылады. Ганьсу провинциясындағы Хэйхэ өзенінің төменгі ағысындағы Бадин-Джаран шөлінің шетінде орналасқан, 100 шақырым жерде орналасқан Цзюцюань ауданына байланысты осылай аталған.

2017 жылға дейін Цзюцюань ғарыш айлағына, сондай-ақ оның көрікті жерлеріне - FAST әлемдегі ең ірі радиотелескопы, "Үш шатқал" су электр станциясына, сондай-ақ басқа да бірқатар құрылымдарға кіруді ҚХР билігі шектеді. Ғарыш орталығы қазіргі уақытта билеттерді алдын-ала брондаған топтарға ғана ашық, енді олар жеке адамдар үшін қолжетімді емес. Жергілікті туристер үшін ашық жерлерге мыналар жатады: спутниктік ұшыру алаңы, басқару орталығы, LongMarchll зымыраны, сынақ орталығы, Цзюцюань жер серігін ұшыру орталығының көрме залы, революциялық шейіттер зираты және Эджина шөлі.

Пекиннен Ганьсу провинциясына дейінгі қашықтық - 1535 километр. Онда тікелей рейстер жоқ, сондықтан саяхат біраз уақытты алары анық: автомобильмен - шамамен 16 сағат, пойызбен - бір тәуліктен артық жүруге тура келеді. Бірақ көрініс бұған тұрарлық.

Амур облысындағы Восточный космодромы, Ресей

Восточный космодромы - әлемдегі ең жаңа ғарыш айлағы. Оның құрылысы 2012 жылы басталды, ал нысан 2016 жылы, үш жер серігін орбитаға шығар сәтті ұшырған кезде, пайдалануға берілді. Сонымен бірге, ғарыш айлағының жеке компоненттерінің құрылысы әлі де жалғасуда.

Восточный ғарыш айлағының құрылысы Ресей Федерациясына ғылыми, әлеуметтік-экономикалық және басқарылатын бағдарламаларда ғарыш қызметінде дербес әрекет ете алатыны атап өтілген. Ұзақ мерзімде Байқоңыр ғарыш айлағын жалға алу және тиеу шығындарын төмендету қарастырылған.

Алайда бұл жабық өндіріс орнына кіру оңай емес. Тіпті Ресей азаматтарына жолдама беру үшін 22 күн қажет. Туристік фирмалар жолдама алуға көмектесе алады. Сонымен қатар, ғарыш айлағына 2018 жылдан бастап екі мыңнан астам турист, оның ішінде шетелдіктер де келді. Мысалы, сіз Благовещенскідегі қонақүйге тіркелуді, ғарыш айлағына ауысуды (шамамен 250 шақырым), бақылаушы бекеттен зымыранның ұшырылуын, төрткүндік экскурсияға қатысуға өтініш бере аласыз.

Мұндай турдың құны - 85 000 рубль (476 850 теңге).

Видео Youtube/Filipp Terekhov

Аңызға айналған Байқоңыр

Ғарыш кеңістігін зерттеу тарихы осы жерден басталды. Сондай-ақ, бұл әлі де ең көп қолданылатын айлақтардың бірі. Байқоңырда зымыран ұшыру жылына орта есеппен төрт рет жүзеге асырылатындықтан, әрбір осындай іс-шараға шамамен 120 турист қатыса алады. Қазақстандық туристік агенттіктер топтың қалауы мен туристер санына байланысты әуе турлары мен пойыздарға саяхат ұсынады. Бастысы - Қызылордаға дейінижету. Содан кейін трансферді туристік компания қабылдайды.

© Shutterstock

Туризм және Ғарыш. Байқоңыр ғарыш айлағына бару қанша тұрады?

Әдетте туристік компаниялар ұсынатын бағдарламалар ауқымды және өте кең. Олардың қатарында ғарыш айлағының мұражай кешеніне бару, тарихи ғарышкерлер аллеясымен серуендеу, Байқоңыр қаласына экскурсия, экипажды салтанатты түрде шығарып салу, скафандрдағы экипаж және т.б. түрлері бар.

Байқоңыр ғарыш айлағына ғарыш кемесінің ұшырылуын бақылайтын, алты күндік турдың құны ересек адамға 85000 рубль (476 850 теңге) құрайды. Тур туралы мына жерден біле аласыз. Айта кету керек: "Союз МС-18" ғарыш кемесін жақын арада ұшыру 2021 жылдың 9 сәуіріне жоспарланған. Енді ғарыш айлағы аумағына туристерді кіргізу мәселесі әлі де белгісіз.

Видео Youtube/Роскосмос ТВ 

Мәселе мынада, 2020 жылғы 17 наурыздан бастап Байқоңыр ғарыш айлағы аумағында карантиндік режим күшіне енген. Операцияларды қолдау бөлімінің бас маманы, "Байқоңыр" кешеніндегі Қазақстан Республикасы Президентінің арнайы өкілі хабарлағандай, қазір оған тек ғарыш айлағының қызметкерлері ғана бара алады.

"Ғарыш айлағына кіруге ғарыштық зымырандарды ұшыруға дайындықпен және Байқоңыр ғарыш айлағында жұмыстармен байланысты емес мақсаттар үшін тыйым салынады", - дейді Данияр Тәжімбет.

Сонымен бірге, ол карантиндік шектеулер алынып тасталғаннан кейін "ғарышқа құмар" туристер қайтадан ғарыш айлағына барып, зымырандардың ұшырылуын тамашалай алады деді. Енді тек күту ғана қалды.

Aviata.kz саяхаттауда жауапкершілік маңызды екенін еске салады. Табиғатқа ұқыптылықпен қарайық, балаларымыз тәлім алар табиғат болсын, ал біз ертең қайта оралар жер болуы қажет. Табиғаттың "бізден кейін" қандай болатындығы біздің қолымызда.

Aviata қосымшасын мына сілтеме бойынша орнатуға болады.